Hisse senedi, yatırım dünyasında sıkça karşılaşılan ve finansal piyasalarda önemli rol oynayan yatırım araçlarından biridir. Bir şirketin sermayesini temsil eden hisse senetleri, o şirkete ortak olma hakkı sunar. Yatırımcılar, bir şirketin hisse senetlerini satın alarak o şirketin kârına ortak olabilir ve aynı zamanda şirketle ilgili belirli haklara sahip olabilirler.
Hisse senedi yatırımları hem bireysel yatırımcılar hem de kurumsal yatırımcılar arasında oldukça popülerdir. Hisse senedi almak, genellikle yatırımcıların uzun vadede servetlerini artırmalarına yardımcı olan bir yol olarak görülür.
Yazımızda hisse senedinin ne olduğuna, nasıl alınıp satıldığına ve diğer merak edilenlere yakından baktık.
Hisse Senedi Ne Demek?
Hisse senedi, bir şirketin sahipliğini temsil eden ve yatırımcılara o şirkete ortak olma hakkı tanıyan finansal araçtır. Bir şirketin sermayesinin belirli bir bölümünü temsil eden hisse senetleri, yatırımcılara şirketin kârına ve varlıklarına belirli oranlarda ortak olma imkanı verir.
Hisse senedi sahipleri, genellikle şirketin kârından temettü alabilir ve aynı zamanda hisse senetlerinin değeri zamanla arttığında bu artıştan kazanç elde edebilirler. Ancak şirketin borçlarına karşı sorumlu değillerdir ve bu nedenle, şirket iflas etse bile sadece yatırdıkları miktarla sınırlı bir risk taşırlar.
Hisse Senedi Çeşitleri
- Adi Hisse Senetleri: Yatırımcıların en sık karşılaştığı hisse senedi türüdür. Adi hisse senedi sahipleri, şirketin karına ortak olur ve genel kurulda oy kullanma hakkına sahiptir. Şirketin iflası durumunda, alacaklılara ödeme yapıldıktan sonra kalan varlıklardan pay alabilirler.
- İmtiyazlı Hisse Senetleri: Bu hisse senetleri, sahiplerine adi hisse senetlerine göre bazı ek haklar sağlar. Genellikle kar payı ödemelerinde öncelik hakkına sahip olurlar. Aynı zamanda şirketin iflas etmesi durumunda alacaklılardan sonra öncelikli olarak ödeme alabilirler.
- Nakit Kar Payı Ödemeli Hisse Senetleri: Yatırımcılara düzenli olarak nakit kar payı (temettü) ödemesi sağlar. Şirketin kâr elde ettiği dönemlerde yatırımcılar belirli bir gelir elde edebilirler.
- Bedelli Hisse Senetleri: Şirketler sermaye artırımı yaparak yeni hisse senetleri ihraç edebilir. Yatırımcılar bu hisseleri satın almak için belirli bir bedel öderler. Şirketin sermayesini artırmak için kullanılan bir yöntemdir.
- Bedelsiz Hisse Senetleri: Şirketin mevcut sermayesini artırmak için mevcut hissedarlarına ücretsiz olarak dağıttığı hisselerdir. Bedelsiz sermaye artırımları, şirketin karını veya yedeklerini sermayeye eklemesiyle gerçekleştirilir.
- İzahnameli Hisse Senetleri: Yeni halka arz edilen şirketlerin, hisse senedi ihraç ederken yayımladığı izahnameden adını alan hisse senetleridir. Bu senetler, halka arz sürecinde yatırımcılar tarafından satın alınabilir.
- Nama Yazılı Hisse Senetleri: Sahibinin adı üzerine kaydedilen ve sadece o kişiye ait olan hisse senetleridir. Bu tür hisse senetleri, ilgili kişinin adının hisse senedi üzerinde yer aldığı ve bu kişinin hissedar olduğunu belirttiği için daha kişiseldir.
- Hamiline Yazılı Hisse Senetleri: Herhangi bir kişinin elinde bulundurabileceği ve kimliğe dayalı bir kayda gerek olmadan devredilebilen hisse senetleridir. Hamiline yazılı hisse senetleri, kimin elinde bulunuyorsa o kişi tarafından kullanılabilir ve herhangi bir isim kaydı olmadan kolayca devredilebilir.
Hisse Senedi Nasıl Alınır, Nasıl Satılır?
Hisse senedi alım satımı, yatırımcıların bir şirketin hisselerini satın alarak o şirkete ortak olmasını sağlayan bir süreçtir. Bu işlem, günümüzde oldukça kolaylaşmış ve dijital platformlar üzerinden hızlıca yapılabilir hale gelmiştir.
Hisse senedi alım satımı yapabilmek için aşağıdaki adımları takip etmeniz yeterlidir:
- Hisse senedi alım ve satımı için ilk adım, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) onaylı bir aracı kurum seçmektir. Bu aracı kurumlar, yatırımcılar adına borsada işlem yapma yetkisine sahip olan kurumlardır.
- Seçtiğiniz aracı kurumda bir yatırım hesabı açın. Ardından alım satım işlemlerine başlamak için hesaba para yatırmanız gerekecektir.
- Hangi hisse senetlerine yatırım yapacağınızı belirlemek için şirketlerin finansal raporlarını, sektörel analizleri ve piyasa trendlerini incelemek önemlidir. Bu aşamada temel analiz ve teknik analiz gibi yöntemleri kullanarak daha sağlıklı kararlar alabilirsiniz.
- Yatırım hesabınıza para yatırdıktan sonra, almak istediğiniz hisse senedi için aracı kurumunuzun platformu üzerinden alım emri verebilirsiniz.
- Hisse senetlerinizi satmak istediğinizde ise satış emri vermeniz gerekecektir. Yine satmak istediğiniz miktar ve fiyat bilgilerini girerek işlemi tamamlayabilirsiniz.
Hisse Senedi Nereden Alınır?
Hisse senedi alımı aracı kurumlar aracılığıyla gerçekleştirilir. Bunun için aracı kurumun dijital platformunu kullanabilirsiniz. Piapiri üzerinden yatırım hesabınızı hemen açarak hisse senedi alım-satım işlemlerine başlayabilirsiniz.
Hisse Senedi Emir İşlemleri
Emir işlemleri temel olarak yatırımcıların hangi hisseyi, hangi fiyattan ve ne kadar miktarda alıp satmak istediklerini belirledikleri talimatlardır.
Emir işlemlerine geçmek için ilk olarak hisse senedi almak veya satmak isteyen yatırımcıların bir yatırım hesabı açması gerekir. Hesap açıldıktan sonra, yatırımcılar hangi hisseyi alacaklarını ve ne kadar almak istediklerini belirlerler. Yatırımcılar, emirlerini çeşitli türlerde verebilirler.
En yaygın kullanılan emir türleri arasında piyasa emri ve limitli emir yer alır. Piyasa emri, yatırımcının hisseyi mevcut piyasa fiyatından derhal almasını veya satmasını sağlayan emir türüdür. Bu emir, en hızlı şekilde işlem gören emir türü olarak bilinir.
Limitli emir, yatırımcıların alım veya satım işlemini belirli bir fiyat seviyesinden gerçekleştirmek istedikleri durumlarda kullanılır. Örneğin, yatırımcı belirli bir hisseyi sadece fiyatı 100 TL'nin altına düştüğünde almak istiyorsa limitli emir vererek bu talebi aracı kuruma iletir. Aynı şekilde satmak istediği hisseyi belirli bir fiyat seviyesinin üzerine çıktığında satmak için de limitli emir verebilir.
Yatırımcılar ayrıca günlük emir ve vadeli emir gibi seçenekleri de kullanabilirler. Günlük emirler, yalnızca o işlem günü için geçerli olurken vadeli emirler belirli bir süre boyunca geçerlidir. Günlük emirlerde emir verilen gün içinde işlem gerçekleşmezse emir iptal edilir. Vadeli emirler ise belirtilen süre boyunca geçerliliğini korur ve uygun koşullar sağlandığında işleme alınır.
Hisse Senedi Yatırımının Avantajları
- Hisse senetleri, uzun vadede yüksek kazanç elde etme potansiyeline sahiptir. Şirketlerin büyümesi ve kârlılığının artması, hisse fiyatlarının değer kazanmasına yol açabilir.
- Yatırımcılar, şirketlerin kâr dağıtımı yapması durumunda temettü geliri elde edebilir.
- Hisse senetleri, genellikle kolayca alınıp satılabilen likit varlıklardır. İhtiyaç duyulduğunda hızlıca nakde çevrilebilir, bu da yatırımcıların esnek olmasını sağlar.
- Hisse senetlerine yatırım yapanlar, şirketlerin sermaye artışlarına katılarak ek hisse alım fırsatlarından faydalanabilirler.
- Yatırımcılar, hisse senedi alarak şirkete ortak olur ve oy hakkı kazanabilirler. Özellikle büyük hissedarlar, şirketin yönetimi üzerinde etkili olabilirler.
- Hisse senetleri, yatırım portföyü çeşitlendirmesi açısından ideal bir yatırım aracıdır. Farklı sektörlerde ve şirketlerde hisse senedi sahibi olmak, riskin dağılmasına ve potansiyel getirilerin artmasına yardımcı olabilir.
- Uzun vadede hisse senetleri, enflasyon karşısında korunma sağlar. Şirketlerin gelirleri enflasyonla birlikte artabileceği için hisse de enflasyona karşı bir yatırım aracı olarak kullanılabilir.
- Yatırımcılar, gelişen sektörlerde faaliyet gösteren yenilikçi şirketlerin hisselerine yatırım yaparak büyük büyüme fırsatlarından faydalanabilirler.
Hisse Senedi Yatırımının Riskleri
- Hisse senetleri, piyasa dalgalanmalarına karşı hassastır. Ekonomik krizler, faiz oranlarındaki değişiklikler ve küresel olaylar hisse fiyatlarında ani düşüşlere yol açabilir.
- Hisse senedi fiyatları, kısa vadede büyük dalgalanmalar gösterebilir. Bu dalgalanmalar, yatırımcıların beklenmedik kayıplarla karşılaşmasına neden olabilir.
- Şirketin kârlılığı, yönetim sorunları veya iflas gibi durumlar, hisse fiyatlarının düşmesine ve yatırımcıların kayıp yaşamasına yol açabilir.
- Ekonomik büyüme, enflasyon, faiz oranları gibi makroekonomik faktörler, tüm piyasayı etkileyerek hisse senedi yatırımlarında risk yaratabilir.
- Bazı hisse senetleri, düşük işlem hacmi nedeniyle zor satılabilir. Bu durumda yatırımcılar, hisseyi hızlıca nakde çevirmekte zorlanabilirler.
- Enflasyon, hisse senedi yatırımlarının getirisini azaltabilir. Yüksek enflasyon dönemlerinde şirketlerin maliyetleri artabilir, bu da kârlılığı ve hisse fiyatlarını olumsuz etkileyebilir.
- Şirketler her zaman temettü ödemesi yapmayabilir. Ekonomik durgunluk dönemlerinde veya şirketin kâr etmediği durumlarda yatırımcılar, beklenen temettü gelirlerinden mahrum kalabilirler.
- Piyasa dalgalanmaları, yatırımcıların panik yapmasına ve duygusal kararlar almasına yol açabilir. Bu da yatırımların yanlış zamanlarda alınıp satılması ve zarar edilmesi riskini artırır.
Hisse Senedi Sahiplerinin Hakları Nelerdir?
- Hisse senedi sahipleri, şirketin kâr dağıtımı yapması durumunda şirket kârından temettü alma hakkına sahiptirler.
- Adi hisse senedi sahipleri, şirketin genel kurul toplantılarında oy kullanma hakkına sahiptir.
- Hisse senedi sahiplerinin, şirketin mali durumu ve faaliyetleri hakkında düzenli bilgi alma hakları vardır.
- Şirketin sermaye artırımı yapması durumunda mevcut hisse sahipleri yeni hisse alma önceliğine sahiptir.
- Şirket tasfiye edilirse hisse senedi sahipleri, şirketin borçları ödendikten sonra kalan varlıklar üzerinde hak sahibidirler.
- Şirketin kârı ya da yedek akçelerinden sermaye artırımı yapması durumunda mevcut hissedarlar, bedelsiz olarak yeni hisse senedi alabilirler.
- Hissedarlar, şirket genel kurul toplantılarında şirketin faaliyetleri hakkında görüş bildirme ve önerilerde bulunma hakkına sahiptirler.
- Hissedarlar, belli oranlarda hisse sahibi olduklarında şirketin yönetim ve denetim kurullarına aday gösterebilir ve seçilme hakkına sahip olabilirler.
- Hissedarlar, genel kurul toplantısı öncesinde şirketin yıllık bilançosunu inceleme hakkına sahiptirler.